Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dİkkat Eksikliği Nedir? sorusunun bilimsel karşılığını bilmeden "çocuğumda dikkat eksikliği var" diyen ailelere rastlıyor olmak üzücü.Çocuğunuz için veya kendiniz için tahmin üzerine "hiperaktif" teşhisi koymak doğru değildir.Çocuklarda öğrenme güçlüğüne sebep olan çeşitli problemleri beraberinde getiren Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu (DEHB) hakkında güncel,sade ve oldukça bilgilendirici bir yazı hazırlamaya çalıştım.
- Dikkat Nedir?
- Dikkat Eksikliği - Dikkat Bozukluğu Nedir?
- Dikkat Eksikliği Nedenleri ( Dikkat Eksikliği Neden Olur?)
- Dikkat Eksikliğine Ne İyi Gelir?
- Dehb - Dikkat Eksikliği Teşhis ve Tedavisi Nasıl Olur?
- Hiperaktif Nedir?
- Dehb Belirtileri Ayrı Ayrı ( Dikkat Eksikliği Belirtileri - Hiperaktivite Belirtileri)
- Dehb Türleri
Sonuna kadar okursanız daha fazla araştırma yapmanıza gerek kalmadan neler yapmanız gerektiği hakkında fikir sahibi olacaksınız.
Dikkat Nedir?
İç ve dış uyaranlardan etkilenmeden,tam Konsantrasyon ile bir işe yoğunlaşabilme,iş üzerinde dikkati sürdürebilme yeteneğidir.
DEHB DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR?
Aşırı Hareketlilik,Dikkat Konsantrasyon Bozukluğu,Dürtüsellik şeklinde açığa çıkan psikiyatrik sorunlardan biridir.DEHB,kişiyi ömür boyu takip edebilecek bir hastalık olduğu gibi çocuklarda daha sık gözlemlenir ve yaş ilerledikçe genellikle belirtilerini kaybeder.Çocuk yaşlarda başlayan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu çocuğun ömür boyu yaşam kalitesini etkileyebilecek güçte bir problemdir ve muhakkak teşhis / tedavi edilmesi gerekmektedir.Aynı zamanda özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG)nin bir alt tipidir. ÖÖG olarak bilinen 3 ana güçlük Disleksi,Diskalkuli ve Disrafi genellikle Dikkat Eksikliği ile birlikte gözlemlenir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktiviteyi Ayrı Ayrı Anlatmakta Fayda Görüyorum.
Dikkat Eksikliği Belirtileri
- Dış seslerden veya önemsiz faktörlerden etkilenip asıl meşgul olunan işten kopmak
- Sık sık hata yapmak ve dalgınlık şeklinde gözlemlenen sakarlıklar yapmak
- Konsantrasyon gerektiren oyun veya aktivitelerde başarız olmak
- Oyun ve işler arasında hızlı geçişler yapmak;biri bitmeden diğerine atlamak
- Sohbet esnasında başka şeyler hayal edip karşıdakini adeta duymamak,anlatılanları akılda tutmamak
- Okulda Öğretmen ders anlatırken başka şeyle meşgul olmak,hayale dalmak,arakadaşları ie konuşma halşnde olmak
- Unutkanlık
- Sık ve basit hatalar yapmak,bildiği sorulara yanlış cevaplar vermek
- Okuma yaparken cümle sonunda kelimelere ekleme - çıkarma yapmak
- Ders çalışırken anne eya babayı sürekli yanında istemek
- Test sınavlarında çeldiricilere kolay kanmak
- Görev ve sorumlulukları sürekli ertelemek,sorumluluk almaktan kaçmak.
- Verilen görevi bitirmekte zorlanmak
- Eşyaları koyduğu yeri unutma veya eşyaları sağda solda unuturak kaybetme vb...
Dikkat Eksikliğine Ne iyi Gelir?
Oyun şeklinde tasarlanmış dikkat ve konsantrasyon egzersizleri sayesinde çocuğunuza ısrar etmek zorunda kalmadan dikkatini güçlendirebilirsiniz.Çocuğunuz oyun oynadığını düşünürken aslında dikkat ve konsantrasyon egzersizleri ile meşgul olur. Hem eğlenir hem öğrenir.
Bu Oyunlardan bazıları ,
Örnekleri oluşturabilir.Aşağıda ki linkten tüm yaş guruplarına göre oyunları seçebilirsiniz.
Dikkat Ve Hiperaktivite için Kutu Oyunları
Hiperaktivite Nedir?
Çocuklarda plansızlık ve aşırı hareketlilik şeklinde açığa çıkan,dürtüsellik bir bozkluktur.Hiperaktif çocuklar ,rahatsız edici davranışları kasten yapmazlar.Yani,bu bir tür şımarıklı veya benzeri durum değildir.Hiperaktivite Bozukluğu, dürtülerin kontrol edilmesinde yaşanan güçlükten ileri gelir.
Hiperaktif Nedir? Aşırı Hareketlilik ve dikkatsizlik gibi öğrenmeyi etkileyecek güçte sorunlar yaşayan çocuklara hiperaktif denir.
HİPERAKTİVİTE BELİRTİLERİ
- Aşırı Hareketlilik,oturduğu yerde sabit duramama
- Aşırı Konuşma
- Mobilyalara veya tırmanma amacı taşımayan nesnelere tırmanma
- Bir odanın içinde dahi olsa dolaşmaya çıkma,tabiri caizse amaçsız volta atma
- Kurallara uymakta güçlük çekme
- Başkalarını sürekli rahatsız etme veya işinden ala koyma
- Uyumsuz ve salgırgan tutumlar gözlenebilmektedir.
Bu davranışlar Hiperaktivite Belirtileri olarak değerlendirilir.
3Tip Hiperaktivite Vardır;
Kombine Tip : En yaygın görülenidir.Dikkat Problemlerinin ve aşırı hareketliliğin bir arasa görüldüğü DEHB Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu türüdür.
Hiperaktivitenin Baskın Olduğu Tip : Dikkat problemlerinin daha az görülüp,ağırlıklı olarak aşırı hareketliliğin görüldüğü türdür.
Dikkat Problemlerinin Baskın Olduğu Tip: Hiperaktif Hareketlerin daha az görülüp,ağırlıklı olarak dikkate dayalı sorunların görüldüğü türdür.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU - DEHB TEDAVİSİ
Az önce bahsetmiş olduğumuz gibi Dikkat Eksikliğinin sebepleri,tedavi öncesinde tek tek incelenmelidir.Bataklığın altında yatan nedeni bulmadan sivrisinekleri öldürmenin pekte bir anlamı yoktur.
Çoçuk, neden hiperaktif veya neden dikkat bozukluğu var?
Bunu tespit etmek için çeşitli Nörolojik Testler ve Nöropsikiyatrik testler mevcuttur.
Uzman doktorunuz sizi bu konuda yönlendirecekk ve gerekli testlerin ilgili uzmanlarca yapılmasını sağlayacaktır.
Bu testler sayesinde "dikkat eksikliği neden olur?"sorusuna yanıt verilir.
Algısal mı ? Yorumsal mı ? İçgüdüsel mi yoksa Motor alanında bir eksiklik mi var? Bozukluk derecesi nedir ve ilaç kullanımına gerek var mı?Hangi ilaçlar reçete edilmeli? Tamamı yanıt bulur. Akabinde dikkat eksikliği tedavisi başlar.Çeşitli dikkat eksikliği ilaçları uygulanabilir.İlaçlı ve ilaçsız DEHB tedavisi hakkında daha detaylı bilgiyi bir sonraki yazımda paylaşacağım.
DİKKAT EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Dokunda,Koklama,Tatma,İşitme ve Görme olmak üzere 5 Duyu organından herhangi birinde yetersizlik (sağlıklı çalışmama) durumu olursa dikkat eksikliğine sebep olabilmektedir.
Bununla Birlikte;
- Düzensiz Uyku
- Sağlıksız Beslenme
- İyi Dinlenememe
- Tablet Bağımlılığı
gibi organizmaya bağı sebeplerden kaynaklanabilir.Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivire bozukluğu tedavisi çok yönlü bir inceleme gerektirir.Yukarıda saydığımız sebeplere ek olarak;
- Psikolojik sorunlar
- Motivasyon eksikliği
- Genetik Faktörler
- Anne karnında olumsuz beslenmeye maruz kalma
- Bağımlı anne/baba faktörleri
dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebebiyet vereblmektedir.
Çocuk yaşlarda yeterince dikkat egzersizi yapmamış olmak veya dikkat geliştirici faaliyetlerde çok fazla bulunmamak,ilerleyen yaşlarda konsantrasyon yeteneğimizi köreltebilir.
Beyin, az kullanılan alanlarda tembelleşebiliyor.Bu bir hastalık olmamakla birlikte ,yaşıtlarımıza oranla odaklanma sorununu daha fazla hissetmemize neden olabiliyor.Dolayısıyla, erken yaşta oyun, kitap, spr ve benzeri etkinliklerle bol bol beyin egzersizi yapmak,dikkate dayalı bozuklukların önüne geçmek için önemlidir.
Akıl ve Zeka Oyunları Eğitmeni
Sezen YİĞİT